مجمع جهانی قرآن و عترت World Assembly of Qur'an and Eitrat
Related Articles
اگر صد نفر یک خبر را نقل کنند، متواتر میشود، نه به خاطر تعدد خبر بلکه به خاطر تعدد مخبر. برعکس، اگر هزار خبر باشد و راوی فقط یکی باشد، این مجموعه در اصطلاح «خبر واحد» محسوب میشود. پس عنوان «خبر الواحد» دقیقتر است.
مرحوم شیخ طوسی در عده، تعبیر «خبر المتواترین» را نیز آورده که نشان میدهد «خبر» را به راویان اضافه کرده است.
دیدگاهها درباره حجیت خبر واحد:
- برخی قدما حجیت آن را قبول نکردهاند.
- برخی دیگر حجیت را پذیرفتهاند.
- هر دو گروه ادعای اجماع کردهاند؛ این اختلاف بعداً بررسی میشود.
ادله حجیت خبر واحد:
استدلالها از چهار منبع آورده شده: قرآن، سنت، اجماع و عقل.
استدلال قرآنی: آیه نبأ
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا …»
مرحوم شیخ چند تقریر برای استدلال به آیه نقل میکند.
مرحوم آخوند نیز شش تقریر ذکر میکند.
مرحوم سید کاظم یزدی سه نوع استدلال از آیه نقل میکند:
- استدلال به مفهوم شرط
- استدلال به مفهوم وصف
- استدلال به مفهوم تعلیل
توضیح استدلال به مفهوم تعلیل:
در آیه گفته شده: علت لزوم تبیّن در خبر فاسق، «اصابت به جهالت» است.
برخی گفتهاند منظور از «جهالت» در آیه عدم علم نیست، بلکه «سفاهت» است؛ یعنی کاری که عقل فطری آن را ناپسند میداند.
اگر «جهالت» به معنای عدم علم باشد، حتی عمل به فتوای فقیه یا قبول شهادت هم شامل «جهالت» میشود و این درست نیست. پس باید «جهالت» را به معنای سفاهت دانست؛ و چون عمل به خبر عادل سفاهت نیست، از دایره علت خارج میشود.
با سقوط علت، حکم (لزوم تبیّن) نیز برداشته میشود، پس خبر عادل نیاز به تبیّن ندارد و حجیت دارد.
مرحوم شیخ در نهایت به این تحلیل اشکال میکند و آن را نمیپذیرد، اما سید یزدی از همین نکته استدلال جدیدی استخراج میکند.
