مجمع جهانی قرآن و عترت World Assembly of Qur'an and Eitrat
Related Articles
موضوع اصلی: تضاد میان یک روایت صحیحه منقول از فضلا (زراره، محمد بن مسلم، برید، فضیل و…) با نصابهای متعارف زکات در میان اهلسنت و شیعه. روایت فضلا نصابهایی را اشاره میکند که در هر مورد یک عدد کمتر از نصابهای پذیرفتهشده عمومی است (مثلاً «بلغ 25» به جای 26، «بلغ 35» به جای 36 و…).
پاسخها و اشکالات:
- صاحب وسائل و مرحوم حکیم ادعا کردند در نسخهای از معانی الاخبار پس از هر عدد عبارت «و زادت واحده» آمده؛ اگر چنین باشد تضاد رفع میشود (قرینه بر 26، 36 و…).
- این پاسخ قابل نقد است چون در نسخ معتبر کافی و تهذیب و معانی الاخبار این عبارت یافت نمیشود و اضافه کردن مکرر «و زادت واحده» بیسابقه و غیرعادی به نظر میرسد. احتمال دستکاری یا وارد شدن حواشی به متن مطرح شد.
- یک توضیح محتمل: خواندن خط قدما دشوار است و خطای خواندن باعث شده «بلغت» خوانده شود در حالی که ممکن است اصل «جازت» بوده باشد. اگر «جازت 25» منظور بوده یعنی 25 به عنوان حدِ نصابِ مورد قبول بوده و این خوانش اختلاف را رفع میکند.
- احتمال دیگر: کسانی که خواستهاند روایت فضلا را با نصابهای مشهور جمع کنند، در حاشیه نسخهها قیدی نوشتهاند («و زادت واحده») و ناسخان بعدی آن را داخل متن کردهاند.
بحث درباره جواز جمع اطلاق و تقیید بین روایت و ادله دیگر:
- جمع اطلاق و تقییدی بین روایت فضلا و ادله دیگر بهراحتی قابل قبول نیست، خصوصاً چون تعیین حدود (نصابها) معمولاً صراحت عرفی دارد و آوردن تعبیرهای غیرعادی (مثل گفتن 25 و افزودن «و زادت واحده») نامأنوس است.
نتیجهگیری نویسنده:
- علت محتمل اختلاف، خطاهای نسخهخوانی و انتقال حواشی به متن است. لذا برای رفع تضاد، تصحیح «بلغت» به «جازت» یا تردید در صحت عبارت «و زادت واحده» را معقول میداند. در عمل، نصابهای متعارف و قاعده عرفی در تعیین میزان معتبرتر به نظر میرسد و روایت فضلا نیازمند ارزیابی دقیق دستنویسهاست.
مبحث فرعی: حکم قصر و تمام در مواضع مختلف
- تقریباً همه فقها حکم به بطلان نماز قصر در موضع تمام کردهاند و استثنایی برای جهل یا اشتباه پذیرفته نشده است (با استثنای برخی اقوال کمشمار).
- در مسئله قصد سفر و قصر، اگر شخص قصد سفر داشته باشد ولی به مسافت مقرر نرسد، غالباً وظیفه واقعی او نماز تمام است و باید قضا کند؛ اما اگر در حال طی مسیر نماز را قصر خوانده و بعد منصرف شود، نماز او صحیح خواهد بود. این احکام میان فقها اختلاف جزئی دارد ولی مشهور بر اصول فوق است.
